Doğadaki herhangi bir canlının, sağlıklı bir şekilde hayatını devam ettirebilmesi için aşılama çok önemlidir. Canlı doğduğu anda anne sütü (kolostrum) ile birlikte annedeki antikorları (maternal antikor) da alır böylece; ilk, doğal aşılama gerçekleşmiş olur. Yavru kedi ve köpekler, güçlenip, kendi kendilerine antikor üretecek zamana gelene kadar (yaklaşık 45 gün) anne sütü ile hastalıklardan bu vesileyle korunurlar.
Bundan sonra genellikle yavrular sahiplendirilirler ve artık onları hastalıklardan koruyacak antikorları taşıyan anne sütünü alamadıkları için de hastalıklara açık hale gelirler. Bu dönemde, yavruların yaşamlarını sağlıklı devam ettirebilmeleri için koruyucu hekimlik önem kazanır. Koruyucu hekimlikte; canlının yaşamını tehlikeye sokabilecek veya kalıcı arazlar bırakabilecek bazı hastalıkları daha ortaya çıkmadan önlemek için birçok viral veya bakteriyel hastalığa karşı aşılar kullanılmaktadır. Böylece bu hastalıklardan kaynaklanabilecek maddi ve manevi hasarlar önlenmiş olur.
Aşılar; vücuda verildiğinde, bağışıklık sistemini uyararak hastalıklara karşı spesifik aktif bir bağışıklık oluşturan ve bu yolla canlının korunmasını sağlayan biyolojik maddelerdir. Bağışıklık ise; vücuda giren veya verilen mikroorganizma, protein ve bu gibi yabancı maddelere karşı vücudun bütün savunma sistemleri ile karşı koyması, direnç göstermesi ve kendini korumasıdır. Vücuda giren bu yabancı maddelerin neden olduğu hastalıklar atlatıldıktan sonra hayvanlarda bu hastalıklara karşı doğal bir direnç oluşur. Yani diğer bir deyişle bağışıklık şekillenir. Aşılar genellikle, koruyucu amaçla kullanılır. Aşılama; hastalıklarla karşılaşma ihtimali olan hayvanları, o hastalığa karşı korumak için, önceden mikroorganizmayla karşılaştırarak bağışık kılma işlemidir.
Anneye yapılmış aşıların da yavru üzerinde koruyucu özelliği vardır. Yapılan araştırmalar yavruların, daha anne karnındayken yavru zarları aracılığıyla bir miktar immunglobulini (bağışıklık oluşumunu sağlayan maddeler) anneden aldığını ortaya koymaktadır. Yeni doğmuş yavrular, bağışıklık sistemleri gelişim halinde olduğundan, humoral ve hücresel bağışıklığı aktif olarak tam anlamıyla oluşturma yeteneğinde değillerdir. Bu nedenle eğer anne doğumdan uygun bir süre önce aşılanırsa kendi korunma maddelerini yavrularına geçirebilir. Böylece yeni doğmuş yavrularda acil korunma sağlanmış olur.
Ayrıca yavruların bağışıklık sisteminin gelişmesinde, anneden emilen kolostrum miktarı ile kolostrumdan alınan immunglobulin miktarı büyük önem taşımaktadır. Yavrular ilk pasif bağışıklığı anneden aldıkları kolostrum aracılığı ile kazanırlar. Köpek yavrularında tespit edilen maternal antikorların %90’ı kolostrumdan gelmektedir.
Aşılamada dikkat edilmesi gerekenler
Aşı öncesi tüm hayvanlar genel sağlık kontrollerinden mutlaka geçmeli, aşı sadece sağlıklı hayvanlara yapılmalıdır.
Aşılanacak yavru ve yetişkin köpeklerin vücut sıcaklığı normal (38-39,5°C) sınırlar içinde olmalı. Ateşin yüksek olması vücutta başka bir hastalığın göstergesi olabilir bu nedenle bu hastalığın nedeni bulunmalı ve tedavi edilmeli veya birkaç gün beklenip ateş ve hastalık belirtisi olmadığı bir zamanda aşılama yapılmalı.
Aşılama öncesi ve aşılama sırasında, aşının etkisini azaltacak antibiyotik ve kortikosteroid gibi ilaçlar kullanılmamalı. Eğer kullanılmış ise son kullanıldığı günden itibaren bir hafta geçmiş olmalı.
Evcil hayvanınızın mutlaka iç ve dış parazit tedavisi yapılmış olmalı. Parazitler bağışıklık sistemini zayıflattığından yapılan aşı yeterli düzeyde korumayı sağlamadığı gibi aşılama öncesi hayvanınız da gizli kalmış bir enfeksiyonun çıkmasını da sağlayarak hastalanmasına neden olabilirler.
Aşılamadan birkaç gün önce ve sonra banyo yapılmamalı ancak temizliğe de özen gösterilmeli eğer hayvan çok kirliyse ıslak bir bez, kuru şampuan ve temiz bir fırça ile temizliği sağlanmalı.
Yavru hayvanlar, aşılama programı başlayıp bitene kadar diğer hayvanlarla temas ettirilmemeli, dışarıya çıkarılıp, gezdirilmemelidir. Parklar, dinlenme alanları gibi çok sayıda hayvanın gezindiği yerlerde gezdirilmemeli zorunlu durumlarda kuçakta ya da taşıma kabında taşınmalıdır.
Aşılama tarihlerine dikkat edilmeli, yıllık aşı zamanı gelen hayvanlar yaklaşık olarak aynı zaman dilimlerinde aşılanmalıdır. Aşıların bir önceki yıl yapıldığı tarihten bir kaç gün önce ya da sonra yapılması önemli değildir.
Hamile köpeklerde aşılama yapılmamalı, yapılan bu aşılar anne karnındaki fetüs için zararlı olabilir. Hamilelik öncesi normal düzende yapılan aşılar hem anneyi hem de doğumdan sonra fetüsü(kolostrum ile) korur.
Yavru hayvanların ilk aşılamaya başlama yaşı 6.-7. Haftalardır. Bundan önce yapılan aşılar anneden aldığı maternal antikorlar nedeniyle yeterli korumayı sağlayamazlar.
Aşılama öncesi yavrulara iyi bir bakım ve besleme uygulanmalı. Zayıf, halsiz ve bakımsız görünen hayvanların genel görüntüsü düzeltilip iyi bir kondüsyon kazandıktan sonra aşılama yapılmalıdır.
Aşılama programı bittikten yaklaşık bir hafta sonra hayvanınızı dışarı çıkarabilir, gezdirebilir ve banyo yaptırabilirsiniz.
